Σύμφωνα με την «Women In Arts» υπάρχει ρατσισμός στο θέατρο…

Σύμφωνα με την «Women In Arts» υπάρχει ρατσισμός στο θέατρο…

   «ΣΤΟΝ ΠΑΛΜΟ ΤΩΝ ΦΟΥΑΓΙΕ» από την Πίτσα Στασινοπούλου

Δεν ξέρω πόσοι γνωρίζατε την ύπαρξη μιας πρωτοβουλίας  στον χώρο του πολιτισμού, ονόματι «Women In Arts» (συντομογραφικά WOM.A), καθότι προσωπικά την αγνοούσα και εντελώς τυχαία έπεσα πάνω της… Εννοείται ότι μου κίνησε αυτόματα το ενδιαφέρον και φυσικά μπήκα να ψάξω περί τίνος πρόκειται… Όπου διάβασα ότι συστάθηκε στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2020 και πρόκειται για « πρωτοβουλία που έχει προκύψει από γυναίκες εργαζόμενες στον χώρο του Πολιτισμού και των Τεχνών, με σκοπόνα συνεισφέρει στην καταπολέμηση των έμφυλων στερεότυπων και της έμφυλης βίας που βιώνουν σε όλες της εκφάνσεις οι γυναίκες στον συγκεκριμένο επαγγελματικό χώρο», τονίζοντας επιπλέον ότι τα τελευταία δέκα χρόνια η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση στην Ευρώπη, όσον αφορά στον δείκτη ισότητας των φύλων…

Προς επιβεβαίωση των ανωτέρω μάλιστα, παρατίθενται ενδεικτικά στην σελίδα της WOM.A κάποια ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία πχ. από το 1954 μέχρι σήμερα, από τις 501 παραστάσεις που δόθηκαν στην Επίδαυρο, οι 476 σκηνοθετήθηκαν από άνδρες και μόλις 25 από γυναίκες…Στον χώρο του κινηματογράφου, από το 2010 μέχρι σήμερα, βραβεύτηκαν από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου  στους τομείς α)  φωτογραφίας 10 άνδρες και 1 γυναίκα, β) μοντάζ 10 άνδρες και 2 γυναίκες, γ) ηχοληψίας 18 άνδρες και 2 γυναίκες, δ) μουσικής 9 άνδρες και 1 γυναίκα…Όσον αφορά στις παραστάσεις Όπερας από τη Λυρική Σκηνή, σημειώνεται ότι από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα και μεταξύ των 600  σχετικών παραστάσεων που δόθηκαν, μόλις 10 γυναίκες αρχιμουσικοί διηύθυναν έργα ως μαέστροι, σε αντίθεση με τους 590  μαέστρους…

Πέραν τούτου, ιδρυτικά μέλη της πρωτοβουλίας, όπως η ηθοποιός Αμαλία Καβάλη ή η σκηνοθέτιδα Ιώ Βουλγαράκη – για να αναφέρω τις γνωστότερες του θεάτρου- μιλούν ξεκάθαρα για φαινόμενα «διακρίσεων» στην Τέχνη και ειδικότερα στο θέατρο, όπου πχ. οι γυναίκες ηθοποιοί αμείβονται λιγότερο από άνδρες συναδέλφους ή αντιμετωπίζουν ρατσιστικά στερεότυπα του φύλου ή δέχονται λογής κακοποιήσεις ή δεν προωθούνται σε θέσεις ευθύνης ή συναντούν ηλικιακό ρατσισμό όταν γεράσουν κλπ. Επί του τελευταίου η ηθοποιός Νίκη Παλληκαράκη τονίζει ότι «μας αναγκάζουν να μπούμε σε ένα τρυπάκι του κυνηγητού της νεότητας, κάτι που θεωρώ ανόητο», ενώ ο ηθοποιός Τάκης Χρυσικάκος επισημαίνει: «Πού είναι σήμερα οι μεγάλοι ηθοποιοί; Κάποιοι τους θεωρούν εμπόδια και περιττούς λόγω ηλικίας. Υπάρχει η νοοτροπία «αυτό πάλιωσε, ας το πετάξουμε»…

Προφανώς οι άνθρωποι του χώρου γνωρίζουν εκ των έσω πράγματα και καταστάσεις που το κοινό αδυνατεί φυσικά να γνωρίζει, ωστόσο ως αποδέκτες στους οποίους απευθύνονται, οφείλουμε να καταθέσουμε άποψη σχετικά με αυτό που εισπράττουμε… Όσον αφορά στην ανισότητα των  αμοιβών σε βάρος των γυναικών ηθοποιών, αναρωτιόμαστε γιατί ένα τόσο σημαντικό θέμα που άπτεται των εργασιακών δικαιωμάτων, δεν αντιμετωπίζεται αρμοδίως από το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών ως επίσημος συνδικαλιστικός φορέας με δυναμική παρουσία… Γιατί η άνιση οικονομική μεταχείριση δεν τίθεται στο ΣΕΗ ως κορυφαίο ζήτημα του κλάδου προς διευθέτηση αν όχι επίλυση;; Ποιος άλλος έχει τη δυνατότητα να παρέμβει οργανωμένα, επίσημα, αποτελεσματικά;; Γιατί δεν καταγγέλλεται παρόμοια κατάφορη αδικία, όπως λογής παρενοχλήσεις ή κακοποιήσεις μέσω του metoo, όπου βέβαια επιλαμβάνεται η αρμόδια δικαιοσύνη;; Ποιος ο λόγος ύπαρξης ενός συνδικαλιστικού οργάνου αν όχι πρωτίστως η αντιμετώπιση εργασιακών προβλημάτων σε έναν κλάδο;;

Πέραν τούτου γίνεται επίσης λόγος για ρατσιστική αντιμετώπιση των γυναικών ηθοποιών κι εμείς οι θεατές – που δεν θέλουμε να το αμφισβητήσουμε- αναρωτιόμαστε τί ακριβώς εννοούν για να καταλάβουμε… Διότι αυτό που διαπιστώνουμε οι «απέξω» είναι ισότιμη συμμετοχή ανδρών- γυναικών στη θεατρική τέχνη και ουδέποτε εντοπίσαμε κάποιου είδους «καπέλωμα» των γυναικών, κάθε άλλο και ανάλογα βέβαια με την παράσταση… κι εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι με μια πρόχειρη στατιστική όσον αφορά στη θεματολογία των έργων γενικά, σαφώς πλειοψηφούν αυτά που πραγματεύονται «γυναικεία» ζητήματα και κάπου είναι λογικό, καθώς η πολυπλοκότητα της γυναικείας ψυχοσύνθεσης σε πολλαπλά επίπεδα, προσφέρεται ιδανικά για ανεξάντλητες προσεγγίσεις, σε αντίθεση με την «μονοδιάστατη» ανδρική των περιορισμένων συγγραφικών επιλογών… Είναι ξεκάθαρο λοιπόν ότι η γυναικεία φύση με τις πολυδιάστατες εκφάνσεις της πρωταγωνιστεί στην πληθώρα των έργων και φυσικά ερμηνεύεται από γυναίκες που μάλλον υπερτερούν ποσοτικά στη θεατρική σκηνή…

Σε σχέση με τα στατιστικά στοιχεία που αναφέρονται σε αριθμούς ανδρών και γυναικών στους τομείς της σκηνοθεσίας ή τεχνικούς τομείς ή διεύθυνσης ορχήστρας κλπ. σαφώς ισχύουν, ωστόσο είναι πλήρως εξηγήσιμα, καθώς αποτυπώνουν γνωστά στερεότυπα προηγούμενων δεκαετιών με ανάλογο στίγμα σε πολλούςεπαγγελματικούς χώρουςόπου η έννοια του «ανδροκρατούμενου» ήταν απόλυτη… Όπως δεν μπορούσε  να συναντήσει κανείς εύκολα τις δεκαετίες του ’50, ’60,’70 κλπ. γυναίκες πχ. στρατιωτικούς, διευθυντικά στελέχη, δικαστίνες, οδηγούς λεωφορείων, μηχανικούς πλοίων, ερευνήτριες, αεροναυπηγούς κ.α. παρά μόνο ως σπανιότατες εξαιρέσεις, με ποια λογική θα περίμενε να τις συναντήσει στους ανδροκρατούμενους εν γένει τομείς της σκηνοθεσίας, του μοντάζ, της ηχοληψίας, της σύνθεσης, της διεύθυνσης ορχήστρας;; Ωστόσο το αξιοπερίεργο δεν είναι φυσικά το παρελθόν αλλά το παρόν του 21^ου αιώνα με την έκρηξη της «απελευθέρωσης», όπου ενώ η γυναίκαέχει πλέον τη δυνατότητα να δραστηριοποιηθεί ανεμπόδιστα σε όποιον τομέα επιθυμεί, εντούτοις σε κάποιους αυτοβούλως υστερεί επειδή δεν τολμά ή δεν επιλέγει… Φταίει άραγε κάποιο «κακόβουλο» σύστημα ή κάποια «ρατσιστική» νοοτροπία που οι σημερινές γυναίκες δεν επιλέγουν  κατά  πλειοψηφία καριέρα σκηνοθέτιδας, μοντέρ, ηχολήπτη, μαέστρου;; Τί ακριβώς τις εμποδίζει να ασχοληθούν, ακόμα και μαζικά ξεπερνώντας τον αριθμό των ανδρών,  αν το θέλουν;;

Όσον αφορά τέλος στον ηλικιακό ρατσισμό,πρόκειται δυστυχώς για φαινόμενο κοινό, όχι μόνο σε όλους τους επαγγελματικούς χώρους, αλλά και σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής… είναι αλήθεια ότι η «τέχνη δεν έχει ηλικία» κι ένας ηθοποιός μπορεί να την υπηρετεί εφ’ όρου ζωής και μάλιστα με ρόλους στα ηλικιακά του μέτρα,  εφόσον όμως είναι βιολογικά, πνευματικά και καλλιτεχνικά σε θέση να ανταποκριθεί με επάρκεια στις απαιτήσεις… Διότι το να βλέπει κανείς στη σκηνή έναν πάλαι ποτέ μεγάλο ηθοποιό που θαύμαζε, να «σέρνεται» αγκομαχώντας κι αδυνατώντας να εκφέρει λόγο ως θλιβερή σκιά του παλιού καλού εαυτού του, είναι θέαμα αξιολύπητο και ο οίκτος δεν τιμά κανέναν και μάλιστα ως υστεροφημία ενός πρώην άξιου… σε παρόμοια περίπτωση αφήστε τους μεγάλους σε αξία και πλέον σε ηλικία, να τους θυμόμαστε ακμαίους στη δόξα τους και όχι ως «μουσειακό είδος» σε κατάντια… Η απόσυρση την κατάλληλη στιγμή που ο ίδιος ο καλλιτέχνης γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα, όσο κι αν πονά, είναι τιμητική πράξη αξιοπρέπειας, αυτοσεβασμού και γενναιότητας…

Για να καταλήξω κατόπιν τούτων ότι προσωπικά ως θεατρόφιλη δεν μπορώ να εντοπίσω τον ρατσισμό που κάποιοι ισχυρίζονται ότι υπάρχει στο θέατρο και συστήνουν οργανωμένη «πρωτοβουλία» για την καταπολέμησή του… ίσως υπάρχουν πράγματα που αγνοώ ή δεν καταλαβαίνω και θα εκτιμούσα οποιαδήποτε διαφώτιση, ώστε να μη κατατάξω (και) αυτό στην σύγχρονη λαίλαπα της πολιτικής ορθότητας που μας κυκλώνει ασφυκτικά από παντού…